ควอรตซ์

   ควอรตซ์ (quartz) หรือที่เรียกว่าเขี้ยวหนุมาน มีส่วนประกอบทางเคมีเป็นซิลิกา ส่วนมากจะใส ไม่มีสี  ถ้ามี
มลทินเจือปนอยู่จะให้สีต่างๆ เช่น ม่วง ชมพูและเหลือง ควอรตซ์ทำหน้าที่เป็นโครงสร้างของผลิตภัณฑ์เซรามิก
อาจพบได้ทั้งแบบที่เกิดเป็นสาย (vein) ซึ่งตัดแทรกเข้ามาให้หินเกรนิตหรือหินอื่นๆ และที่อยู่ในรูปของทรายแก้ว
ซึ่งได้นำมาใช้ในงานเซรามิกอย่างกว้างขวาง เนื่องจากมีปริมาณมหาศาล มีความบริสุทธิ์สูง กล่าวคือมีปริมาณของ
ซิลิกาสูงกว่า 98% นอกจากนี้ยังหาไม่ยากนัก และมีต้นทุนการผลิตที่ค่อนข้างต่ำ กระบวนการแต่งทรายแก้วนั้น
ไม่ซับซ้อน อาศัยเพียงการล้างน้ำเอาเศษดินและรากไม้หรือใบหญ้าออก จากนั้นจึงคัดขนาดเม็ดทรายให้เหมาะ
สมเท่านั้น
ทรายแก้ว (silica sand) หมายถึงทรายที่สะอาด มีเปอร์เซ็นต์ซิลิกาสูงกว่า 95% และมีเปอร์เซ็นต์
ของเหล็กต่ำ ตลอดจนมีสารมลทินอื่นๆ เจือปนอยู่เพียงเล็กน้อย มีขนาดเม็ดทรายละเอียด พบมากบริเวณ
หาดทราย ชายทะเล

การกำเนิด
    แร่ควอรตซ์ส่วนใหญ่เกิดเป็นสายในหินแกรนิต ทรายแก้วส่นมากเกิดจากกาผุพังของหินที่มีแร่ควอรตซ์เป็นส่วน
ประกอบหลักเช่น หินแกรนิต ไรโอไลต์ หรือสายเพกมาไทด์ เมื่อหินแตกหักผุพังลง แร่ควอรตซ์ซึ่งมีความคงทน
ต่อการผุพังมากกว่าจะเหลืออยู่และสะสมตัวเป็นชั้นๆ โดยมีคลื่นลม กระแสน้ำเป็นตัวการสำคัญในการคัดขนาด

แหล่งในประเทศ
    เหมืองแร่ควอรตซ์มีที่จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ราชบุรีและทีจังหวัดตาก โดยเป็นพลอยได้จากการผลิตแร่
เฟลด์สปาร์ แหล่งทรายแก้ว พบตามชายทะเลทั่วไป ทั้งในบริเวณภาคตะวันออก เช่นที่ จังหวัดระยอง จันทบุรี
ตราดและภาคใต้ที่จังหวัดสงขลา ภูเก็ต ตรัง นครศรีธรรมราช ชุมพร และปัตตานี

ประโยชน์
   ควอรตซ์ ถ้าเป็นผลึกที่สมบูรณ์และมีความบริสุทธิ์มาก นำไปใช้ทำเลนส์ ปริซึม แว่นตา นาฬิกาควอรตซ์
อุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ แต่ถ้ามีมลทินมากจะนำไปใช้ทำเป็นผงขัด กระดาษทราย และใช้ในการถลุงเหล็กแทนแร่
ฟลูออไรด์ นอกจากนี้ยังนำไปใช้เป็นรัตนชาติและหินประกับด้วย ทรายแก้วใช้เป็นวัตถุดิบที่สำคัญ
ในอุตสาหกรรมแก้วและกระจก อุตสาหกรรมเครื่องปั้นดินเผา ใช้ทำเป็นแบบหล่อเล็กในอุตสาหกรรมเหล็กหล่อ
และใช้เป็นผงขัดสนิมเหล็กแทนใช้กระดาษทราย